Partycypacja przedstawicieli pracowników w zarządzaniu (PPZ, ang. board-level employeee representation, BLER) jest ważnym elementem stosunków pracy w krajach Unii Europejskiej. PPZ to forma demokracji w miejscu pracy polegająca na wyborze przedstawicieli w dużych firmach do rad nadzorczych lub zarządów firm w celu reprezentowania w nich interesu pracowników i dobra publicznego, w tym środowiska naturalnego. To rozwiązanie może być postrzegane jako odpowiedź na współczesne wyzwania, takie jak deficyt demokracji, nierówności społeczne, rozproszenie ośrodków decyzyjnych, kryzys klimatyczny, cyfryzacja i automatyzacja pracy, a także fragmentacja rynków pracy i kryzys COVID-19.
Raport rozpoczyna się od zwięzłego wprowadzenia do problematyki PPZ, w tym definicji tego mechanizmu partycypacji i wskazania głównych jego uwarunkowań w kontekście europejskim. Następnie analizie poddawana jest legislacja oraz praktyki w zakresie PPZ w krajach objętych projektem. Jest to o tyle istotne, że nie istnieje jeden europejski model partycypacji: w różnych państwach członkowskich przyjęto odmienne rozwiązania dotyczące zakresu podmiotowego obowiązku zapewnienia pracownikom możliwości PPZ oraz zasad jej funkcjonowania. Dodatkowo w analizowanych krajach zróżnicowany jest szerszy kontekst partycypacji, wyznaczany przez takie czynniki jak krajowy model zbiorowych stosunków pracy, poziom rozwoju społeczno-gospodarczego czy członkostwo w Unii Europejskiej bądź jego brak. Analiza obejmuje nie tylko ogólne strukturalne cechy krajowych systemów PPZ, ale również korzyści wynikające z jej obecności z perspektywy pracowników i pracodawców oraz szerszego interesu publicznego, ograniczenia i wyzwania związane z partycypacją, przykłady dobrych praktyki w obszarze jej stosowania, a także problem kwalifikacji i umiejętności, jakie powinni posiadać przedstawiciele pracowników zasiadający w ciałach zarządczych i nadzorczych firm.
Po części diagnostycznej następuje rozdział poświęcony rekomendacjom zmian zarówno w zakresie ustawodawstwa krajowego, jak i praktyk stosowania PPZ, sformułowanym dla krajów objętych projektem z uwzględnieniem obecnych różnic dotyczących analizowanego obszaru występujących między nimi. Następnie nakreślony zostaje plan działań rzeczniczych, a więc zmierzających do upowszechniania wiedzy na temat PPZ oraz zachęcania różnych interesariuszy (w tym zwłaszcza partnerów społecznych i twórców polityk publicznych) do wzmocnienia i rozszerzenia tego mechanizmu. Osobno opisywane są te działania, które zostały już lub mają jeszcze zostać podjęte w ramach projektu BLER 2.0, a osobno rekomendowane przyszłe możliwe inicjatywy, wykraczające poza ramy tego przedsięwzięcia, w rozbiciu na poziom Unii Europejskiej, krajowy oraz sektorowy i zakładowy.
Niniejszy raport został opracowany w ramach projektu „BLER 2.0. Strengthening board-level participation” współfinansowanego ze środków Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej w celu nakreślenia planu działań na rzecz promowania partycypacji pracowników w zarządzaniu (PPZ) w siedmiu krajach: Bułgarii, Hiszpanii, Polsce, Serbii, Słowacji, Słowenii i Turcji.
